TTD Etik Kurulu

Hekim Hakları

Hazırlayan: Prof. Dr. Tevfik ÖZLÜ

Gerek hekim-hasta iliÅŸkisi sürecinde ve gerekse iÅŸiyle alakalı diÄŸer süreçlerde hekimler, hukuken korunan çeÅŸitli haklara sahiptirler.

Yeterli EÄŸitim Alma ve Sürekli Mesleki GeliÅŸim Hakkı

Öncelikle hekimler, ağır mesleki, etik ve hukuki sorumlulukları üstlenebilmeleri için yeterli ve nitelikli bir eÄŸitim alma hakkına sahiptirler. Tıp fakültelerindeki teorik ve uygulamalı eÄŸitimin müfredatı ve uygulaması, hekimleri -sahaya çıktıklarında gereksinim duyacakları- her türlü bilgi, beceri ve tutuma sahibi kılmalıdır. Farklı tıp fakülteleri ve eÄŸitim kurumlarındaki pratisyen ve uzman hekim eÄŸitimlerinin standardizasyonu saÄŸlanmalı ve yetiÅŸen hekimlere/uzmanlara eÄŸitimde eÅŸit fırsatlar verilmelidir.

Hekimler, tıbbi bilgi üretimindeki hıza paralel olarak, mesleki geliÅŸimlerini kesintisiz sürdürebilecek ÅŸekilde eÄŸitim alma hakkına sahiptirler. Hekimlerin mezuniyet sonrası eÄŸitimlere katılabilmeleri, mesleki bilgi ve becerilerini sürekli yenileyebilmeleri için gereken koÅŸullar (eÄŸitim için yeterli zaman, uygun/ulaşılabilir eÄŸitim programları, eÄŸitim için gereken ekonomik kaynak, vb) saÄŸlanmalıdır.

Yeterli Ücret Alma Hakkı

Hekimler, aldıkları eÄŸitim, harcadıkları emek ve üstlendikleri mesleki risklere uygun yeterli

bir ücret alma hakkına sahiptirler.

MesleÄŸini Serbestçe Ä°cra Etme Hakkı

Hekimler, hiçbir kiÅŸi veya merciden baskı görmeden serbestçe mesleÄŸini icra edebilme hakkına sahiptirler. Hekimler mesleÄŸini icra ederken, sadece bilimsel kanıtlar, meslek etiÄŸi, vicdanı ve hukuka karşı kendini sorumlu görmelidir. Hasta ve hasta yakınlarının, yöneticilerin, diÄŸer üçüncül tarafların hekime herhangi bir ÅŸekilde (psikolojik, fiziki, sosyal, ekonomik, vb) baskı yapmaları, tıbbi endikasyon dışı veya gerçeÄŸe aykırı rapor düzenlemeye zorlamaları kabul edilemez. Hekimden kendi deÄŸerlerine ters düÅŸen (mesleki bilgisi, tıp etiÄŸi, hukuk, vicdan) iÅŸlemler talep edilemez.

Modern Teknoloji ve Bilimi Kullanma Hakkı

Hekimler, çaÄŸdaÅŸ teknolojiden ve bilimsel geliÅŸmelerden yoksun bırakılmadan yeterli bir donanımla mesleÄŸini icra edebilmelidir. Hekimlerin, bu amaçla uygun ortam ve ekipmanı devletten yada baÄŸlı bulunduÄŸu kurumdan talep etme hakları vardır.

Yönetimsel Kararlara Katılma Hakkı

Hekimler, çalıştıkları saÄŸlık kurumundaki yönetimsel kararlara (görüÅŸ beyan etme, eleÅŸtiri ve

önerilerde bulunma, vb) ve organizasyona katılma hakkına sahiptirler

Hekimler, acil yardım, resmi ya da insani zorunluluklar dışında, makul ve haklı bir gerekçe ile hastayı reddetme hakkına sahip olabilmelidir. Hasta ile hekim arasında iliÅŸkide güven

sarsılmış (hasta hekime yanlış beyanda bulunmuÅŸ, hekime karşı tehditkar ve/veya hakaret içerir sözler sarf etmiÅŸse, vb) ve iliÅŸki iki taraf için de yararlı sonuçlar doÄŸurmayacak bir sürece girmiÅŸse hekim hastayı reddedebilir. Ancak bu durumda hastanın zarar görmemesi (acil veya hayati tehlike olmaması ve alternatif hekime kolay ulaÅŸabilme imkanının bulunması) gerekir. Hekimin hastayı reddetme hakkı din, dil ırk, cinsiyete dayalı ayrımcılık

veya nefret sebeplerinden kaynaklanmamalıdır. Hekim, tıbbi müdahalenin ortasında haklı bir gerekçe (hastanın tavsiyelere uymaması, ödevlerini yapmaması gibi) olmaksızın ve hastanın zarar görme olasılığını engellemeksizin hastasının tedavisini yarıda kesme hakkına sahip deÄŸildir.

Konsültasyon Ä°steme Hakkı

Hekimler tıbbi, etik ve hukuki gerekçelerle hastası için bir baÅŸka hekim(ler)den konsültasyon isteme hakkına sahiptir.

Sağlığını Koruma ve Mesleki Risklerden Korunma Hakkı

Hekimler, kendi saÄŸlığını koruma, enfeksiyon ve radyasyon gibi mesleki risklere karşı korunma hakkına sahiptirler. Hekim saÄŸlıklı bir çalışma ortamına ve ihtiyacı olan dinlenme zamanına sahip olabilmelidir. Hekimler makul iÅŸ yükü altında (acil, nöbet ve mesai dışı çalışma süreleri de dahil olmak üzere) çalışmalı, angaryadan korunmalıdırlar.

İyileşme Garantisi Vermeme Hakkı

Hekim, plastik cerrahi ve diş hekimliği uygulamaları gibi bazı istisnai durumlar haricinde hastalarına iyileşme (şifa) garantisi vermeme hakkına sahiptir.

Hastasına Yeterli Zaman Ayırma Hakkı

Hekimin hastasına yeterli bir zaman ayırma hakkı vardır. Hekimler, hastanın tıbbi bakımını tehlikeye sokacak ve saÄŸlıklı deÄŸerlendirilmesini engelleyecek ÅŸekilde yoÄŸun iÅŸ yükü ve zaman baskısı altına sokulmamalıdır.

Tanıklıktan Kaçınma Hakkı

Hekimler, meslekleri gereÄŸi hasta hakkında öÄŸrendikleri bilgiler nedeniyle tanıklıktan kaçınma hakkına sahiptir (CMK.m.46). Ancak hastalarının muvafakat ettiÄŸi durumlarda tanıklıktan çekilemezler. Hastalar, sırf tedavi olmak amacıyla en yakınlarından gizledikleri bazı sırları hekimlerine açıkladıkları için, bu mesleki sırların hekim tarafından açıklanması meslek sırrını ifÅŸa suçunu oluÅŸturur (TCK.m.134,137). Bu bakımdan hekimler, hastalarıyla ilgili bilgileri açıklamaya zorlanamazlar.